Ένα από τα βασικά στοιχεία της φύσης, απαραίτητο για τον άνθρωπο, τα φυτά και τα ζώα και για κάθε είδος ζωής είναι το νερό. Μας το παρέχει η φύση, μάνα, τροφός και πηγή ζωής για όλα τα έμβια όντα αλλά ατίθαση στους τρόπους, ανυπότακτη και άφιλη για τον άνθρωπο. Δεν συνεργάζεται και ούτε είναι πρόθυμη να υπογράψει μαζί του συμβόλαια. Βρέχει επί δικαίους και αδίκους και το ίδιο έρχεται τιμωρός όταν ο άνθρωπος αποχαλινωθεί και παραβαίνει τους νόμους της. Δεν παύει όμως να δουλεύει για τον άνθρωπο και να έρχεται αρωγός στις ανάγκες του.

Μας στέλνει το νερό με τη βροχή, πάντοτε επιθυμητή και ωφέλιμη για τον άνθρωπο. Χορταίνει τη διψασμένη γη κι αυτή κάνει φύτρα τους σπόρους που ο άνθρωπος κρύβει στα σπλάχνα της, που μεγαλώνουν και δίνουν πλούσιους καρπούς, που τους γεύεται ο σπορέας κι άλλους παραδίδει στο εμπόριο και γίνονται χρήμα και πόροι ζωής. Έρχεται περίσσίο της βροχής το νερό και απορροφάται και αποθηκεύεται στη γη στις δασωμένες περιοχές και ξαναγυρίζει αποκαθαρμένο από στοιχεία και μικρόβια επιβλαβή. Το βρίσκουμε στις δροσερές πηγές και το πίνουμε με τις χούφτες, βρέχουμε και το πρόσωπό μας και γινόμαστε ανάλαφροι, στις λίμνες και στις θάλασσες, που αποτελούν τα 2/3 του πλανήτη μας. Το σώμα μας είναι χτισμένο με νερό που πιάνει το 60% και πλέον από το βάρος του. Ευλογία Κυρίου όπου υπάρχει σε επάρκεια και ικανοποιεί ακόμα και περιττές ανάγκες και δοκιμασία και βάσανο για εκείνους που το στερούνται διανύουν μεγάλες αποστάσεις να το βρουν σε ποσότητες που καλά-καλά δεν αρκούν για να ξεδιψούν και να μαγειρεύουν. Άλλοτε και τώρα γίνεται και πηγή ενέργειας. Ας θυμηθούμε τους νερόμυλους και τις υδατοπτώσεις που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια.

Στο Ξηρόμερο η φύση στάθηκε φειδωλή. Μόνο η μεγάλη πηγή στα Αχυρά, αναξιοποίητη μέχρι σήμερα και το όποιο όφελος περιορίζεται στις γειτονικές περιοχές. Πολύ νερό διέθετε το Λεσίνι, βαλτώδης περιοχή που την ανέδειξε σε γης Επαγγελίας μια ιδιωτική Εταιρεία αφού την αποξήρανε με μεγάλους αύλακες που υδροδοτούσαν τις καλλιέργειες και έδιωχναν το περίσσευμα στη θάλασσα. Εκεί αειφόρες εναλλακτικές καλλιέργειες, αποδοτικές και με της επιστήμης τα δεδομένα, περιβόλια, κτηνοτροφικές μονάδες και πλήθος κόσμου από τα γύρω χωριά που επάνδρωναν τις υπηρεσίες του και κάποιους μήνες του καλοκαιριού, πανστρατιά οι κάτοικοι των γύρω χωριών για μεροκάματο, που κοιμούνταν με τον ουρανό σκέπασμα. Δε θα καταχωρήσουμε στο ενεργητικό των Κυβερνήσεων που με μεγάλη προχειρότητα αποφάσισαν την διάλυση της Εταιρίας και τη διανομή αυτής της εύφορης γης στους αγρότες των γειτονικών χωριών για να αποκτήσουν, λέει, κλήρο που δεν τους έλειπε κιόλας. Η διανομή άφησε πολλά ερωτηματικά και παράπονα από τον τρόπο που διενεργήθηκε. Είναι γνωστό πως στη χώρα μας τίποτε δεν γίνεται χωρίς τα σχετικά μαγειρέματα. Σήμερα από τους κληρούχους αυτής της γης άλλοι πώλησαν τον κλήρο τους, άλλοι τον ενοικιάζουν και άλλοι τον καλλιεργούν με φτηνές και μη απαιτητικές καλλιέργειες. Και το μέγα πρόβλημα είναι το Λεσίνι κοντεύει και πάλι να βαλτώσει αφού δεν λειτουργούν τα σχετικά για τη συντήρηση του μηχανήματα.

Το χωριό μας ήταν κακορίζικο κι έλεγε το νερό νεράκι και η προμήθεια του ήταν καθημερινό πρόβλημα. Για να το βρουν τρυπούσαν βαθειά τη γη κι απ' τα σπλάχνα της αντλούσαν το πολύτιμο υγρό, αν είχαν την τύχη να πέσουν πάνω στη φλέβα. Μέχρι το καλοκαίρι βολεύονταν από τα κοντινά πηγάδια. Ύστερα σαν στέρευαν έτρεχαν στα κοινοτικά πηγάδια. Στο Νιομπγιάδι και στο Πέρα πγιάδι, που πότιζαν και τα ζώα και έκαναν τις μπουγάδες τους οι νοικοκυρές. Το πιο πολύυδρο πηγάδι ήταν το Σορόκι στην αρχή του κάμπου που ολημερίς τραβούσαν νερό και δεν έκανε κάτω, λες και κάποιος ποταμός άδειαζε μέσα του. Εκεί ξεδιψούν όλα τα ζώα του χωριού, μικρά και μεγάλα, από εκεί και τα ποτίσματα του καπνού κατά το φύτεμα. Από κει και το νερό για πιοτί. Κι ήταν τρία τα χωριά που βολεύονταν απ' αυτό το πηγάδι.

Έτσι οι καλλιέργειες ήταν ξερικές και η απόδοση μόνο ικανοποιητική δεν ήταν. Όλοι κουτούσαν τον ουρανό και περίμεναν το σύννεφο να κατεβάσει νερό. Τα τελευταία χρόνια πριν από την απαγόρευση της καπνοκαλλιέργειεας, όλοι οι αγρότες είχαν ανοίξει δεξαμενές στα χωράφια τους που γέμιζαν με νερό το χειμώνα και κρατούσαν για δύο περίπου ποτίσματα του καπνού, που η απόδοσή του υπερδιπλασιάστηκε. Σήμερα τις βλέπεις σα μνημεία διάσπαρτα που μιλούν για εκείνο τον καιρό που οι αγρότες ανάσαναν με ικανοποίηση βλέποντας τους κόπους τους να πιάνουν τόπο και η ζωή τους να γλυκαίνει.

Κάποια στιγμή το πολυπόθητο νερό ήρθε άφθονο στο κάμπο της Χρυσοβίτσας από το Λεσίνι που πνίγονταν από τα νερά, με μηχάνημα μέσα. Κι ο κάμπος της Χρυσοβίτσας που μετά τον αναδασμό που η κάθε ιδιοκτησία συγκεντρώθηκε σε ένα μεγάλο κτήμα, έγινε καταπράσινος. Κάποιοι πρωτοπόροι οργάνωσαν αγροτικές επιχειρήσεις με ποικιλία καλλιεργειών και έτριβαν τα χέρια τους από ικανοποίηση δεν άργησε να έρθει.

Όμως, κακή η μοίρα, το έργο αυτό έπασχε από οργάνωση και διοίκηση. Από γεννησιμιού του έκλεισε μέσα του το σπέρμα της διάλυσης. Ήταν λειψοί και με μεγάλα κενά οι κανονισμοί για τη λειτουργία του και δεν υπήρχε καμία επίσημη αρχή να το διευθύνει και να το κατευθύνει στο σωστό δρόμο ώστε η επιτυχία του να είναι εξασφαλισμένη και να έχει διάρκεια. Η όλη διαχείριση του έργου που πήρε το όνομα ΤΟΕΒ ανατέθηκε στο Προεδρείο του αγροτικού συνεταιρισμού που είναι σχεδόν ανύπαρκτος· είναι ένα σκορποχώρι. Κανείς δεν ενδιαφέρεται γι' αυτόν.

Υπάρχει κατά τύπους. Ξεφυτρώνουν κάποιοι αγροτοπατέρες που διαθέτουν μεγάλα σόϊα και τίποτε παραπάνω και πιάνουν τις καρέκλες. Οι ενέργειές τους χαρακτηρίζονται από άγνοια και εύνοια. Έτσι με εξαίρεση τις πρώτες διοικήσεις, οι υπόλοιπες, με πράξει αμελέτητες και ασύνετες αύξαναν τα έξοδα λειτουργίας που επέρριπταν στους καλλιεργητές. Μέχρι που διογκώθηκαν και έμειναν ανεξόφλητες και το έργο έπαυσε να λειτουργεί. Ένα μέρος της ευθύνης ανήκει και στους καλλιεργητές που κατασπαταλούσαν το νερό είτε από άγνοια, είτε από αδιαφορία και ο κάμπος πλημμύριζε. Βλέπεις κανένας υπεύθυνος δεν βρέθηκε έγκαιρα να μεριμνήσει για την τοποθέτηση ρολογιών που και οικονομία στο πότισμα θα είχαμε και η πληρωμή θα ήταν αντίστοιχη με την κατανάλωση. Και το πιο ακατανόητο ήταν που οι υπεύθυνοι εξακολουθούσαν να παράγουν έξοδα και μετά τη διακοπή της υδροδότησης. Αλλά και από τα μέλη κανείς δε διανοήθηκε να ζητήσει σύγκληση Γεν. Συνέλευσης να επιρρίψει μομφή στο Δ.Σ. Και να ζητήσει την παραίτησή του, λόγω βαρείας αμέλειας, αν όχι δόλου.

Έτσι ένα κεφάλαιο άνοιξε και έκλεισε για την οικονομία και την προκοπή του χωριού. Ελάχιστοι σήμερα ενδιαφέρονται για την επαναλειτουργία του ΤΟΕΒ. Άλλοι γιατί αδυνατούν ή δυσκολεύονται να συμμετέχουν στην εξόφληση των χρεών, άλλοι γιατί καλόμαθα με τις 10χρονες επιδοτήσεις και έκαμαν κουμπαρά τη δουλειά, άλλοι γιατί βρίσκουν ασύμφορες τις καλλιέργειες που τις περιορίζουν σε καλαμπόκια και τριφύλλια, λες και χάθηκε άλλες προσοδοφόρες καλλιέργειες και θερμοκήπια για να ασχοληθούν. Δεν φταίνε αυτοί. Φταίει το κράτος που με τις ανεξέλεγκτες επιδοτήσεις του τους έκαμε τεμπέληδες και ακαμάτες.

Όμως τι θα γίνει; Οι ξερικές καλλιέργειες ανήκουν στο παρελθόν. Κι ας μην ξεχνάμε ότι άλλαξαν επί δυσμενέστερο οι περιβαλλοντικές συνθήκες. Έτσι για τις καλλιέργειες σήμερα είναι απαραίτητο το νερό. Στοιχίζει ακριβά; Ας το ερευνήσουμε, ας το μελετήσουμε. Τι βλέπουμε εδώ;

Κάποιοι ανήσυχοι χωριανοί, μετά τη διακοπή της υδροδότησης στράφηκαν προς τις γεωτρήσεις λύνοντας το κομπόδεμά τους. Στάθηκαν τυχεροί και βρήκαν νερό σε υπερεπάρκεια. Στάθηκαν όμως και διστακτικοί απέναντι στην προσφορά της τύχης. Γιατί η άντληση του νερού κρίθηκε ασύμφορη για τις καλλιέργειες λόγω του υψηλού κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας. Αμάν αυτή η ΔΕΗ! Αντί να διευκολύνει στήνει ανυπέρβλητα εμπόδια σε κάθε επιχείρηση. Ακόμα και στα νοικοκυριά. Όλα πάνε κατά διαβόλου σε τούτο τον τόπο που συμβαίνουν τα πιο απίθανα και εξωφρενικά πράγματα που μακραίνουν και βαθαίνουν τον κατήφορο που πήραμε. Όσο μειώθηκαν οι μισθοί και οι συντάξεις, τόσο αυξήθηκαν τα τέλη της ΔΕΗ. Γιατί; Αυτό το ξέρουν μόνο οι κυβερνήτες που στέκονται άπραγοι και ανίκανοι να δώσουν λύσεις στα πράγματα που δεν μπορεί παρά να είναι ανάλογες με την κρισιμότητα των ημερών που περνάμε. Όλα δείχνουν πως ούτε στοιχειώδη λογική δεν διαθέτουν. Πράγματι η ΔΕΗ είναι ένα εμπόδιο στην ανάπτυξη και φυσικά στην αντιστροφή της πορείας που ακολουθάμε.

Όμως η ζωή είναι δύσκολη και γεμάτη εμπόδια που πρέπει να τα ξεπερνάμε για να φτάσουμε στην προκοπή. Η πίτα δεν πέφτει έτοιμη μπροστά σου να τη φας. Πρέπει να τη φτιάσεις για να τη γευτείς και να νιώσεις την ικανοποίηση σαν έργο των χεριών σου. Έχοντας εξασφαλισμένο το νερό, έχει ένα ισχυρό σύμμαχο που θα σε βγάλει απ' τα αδιέξοδα. Θα ξεχάσεις πρώτα τις εντατικές καλλιέργειες. Τώρα οι καλλιέργειες σου θα γίνουν εντατικές και η μια θα διαδέχεται την άλλη, φτάνοντας έτσι στην αειφορία. Τα θερμοκήπια είναι μια λύση. Ξέρετε ότι από το Βέλγιο εισάγουμε ντομάτες των θερμοκηπίων. Εμείς εδώ έχουμε και το κλίμα σύμμαχο. Κανείς δε σκέφτηκε πως η Κρήτη με τα γεωργικά της προϊόντα εφοδιάζει όλη την Ευρώπη;

Απόφαση και δουλειά χρειάζεται. Στις πόλεις οι εργαζόμενοι σήμερα πεθαίνουν απ' την κούραση. Τα ωράρια καταργήθηκαν και οι αμοιβές κατέβηκαν μέχρι και 300 ευρώ το μήνα. Ας μην ξεχνάμε και αυτά που είπαν για μας σοφοί άνθρωποι, όπως: Στην ανάγκη υποτάσσονται και οι θεοί μου ότι η πενία τέχνες κατεργάζεται. Ο άνθρωπος της υπαίθρου δεν έχει πολλές επιλογές στη διάθεσή του. Οι δρόμοι προς τις πόλεις είναι κλειστοί. Εκεί στρατιές οι άνεργοι και περιμένουν στην ουρά για ένα πιάτο φαϊ από την Εκλκησία και τους Δήμους. Η μετανάστευση είναι κι αυτή αδύνατη. Έτσι μόνη διέξοδος για τον αγρότη είναι η γη. Πρέπει να σκύψει πάνω της να την παιδέψει και να παιδευτεί για να πάρει πλούσιους τους καρπούς της. Μόνον έτσι θα εξασφαλίσει τα προς το ζήν.

Για όλα αυτά πρώτο στη σειρά έρχεται το νερό που πρέπει έστω και με θυσίες να εξασφαλιστεί και το τόσο να ξαναλειτουργήσει. Και τούτη τη φορά πάνω σε υγιείς βάσεις. Τα λάθη του παρελθόντος να γίνουν μαθήματα και αν υπάρχουν ευθύνες εκείνοι που τις έχουν ας τις επωμισθούν και να λογοδοτήσουν. Κι ας παύσουν κάποιοι ανεγκέφαλοι να διαλαλούν πως ακόμα κι αν ξανάρθει το νερό δεν πρόκειται να καλλιεργήσουν. Εκτός κι αν σκέφτονται να σταυρώσουν τα χέρια και να πουν: Έλα χάρε πάρε με.

Αυτά βλέπω εγώ. Αν κανείς έχει τίποτε άλλο να προτείνει ας το πει και πιστεύω ότι με τη συμμετοχή και τη συζήτηση που ξεκινά θα φτάσουμε στη λύση του προβλήματος.

Πάνος Λαζαρόπουλος 3-9-2013