Γεννιέται και πεθαίνει ο άνθρωπος. Παίρνει και δίνει τη σκυτάλη στον επόμενο και η ζωή συνεχίζεται με παρόντες και απόντες. Κάποια ίχνη αφήνει, που μιλούν για το πέρασμά του στη γη, σαν άτομο, σαν κοινωνία και σαν έθνος και λαός. Ο Περικλής άφησε έργα που θαυμάζει όλη η ανθρωπότητα. Το ίδιο και ο Φειδίας κι ο Πραξιτέλης με τα απαράμιλλα κι ανεπανάληπτα καλλιτεχνήματά τους κι οι Αθηναίοι κι όλοι οι Ελληνόφωνες που θεμελίωσαν τη δημοκρατία κι όλες τις επιστήμες και τις τέχνες που τις δανείστηκαν κι έχτισαν πάνω τους την προκοπή τους όλου του κόσμου οι λαοί. Όλα αυτά πέρασαν στην ιστορία, χαραγμένα με ανεξίτηλα γράμματα και θαυμαστή ενάργεια από χαρισματικούς ιστορικούς. Έδιναν μεγάλη σημασία στην μάθηση και στη μελέτη της ιστορίας οι αρχαίοι μας πρόγονοι και θεωρούσαν ευτυχείς και προνομιούχους όσους την κατείχαν. Ακόμα  πρέσβευαν πως λαοί που δεν έχουν ιστορία δεν πρόκειται να επιβιώσουν . Εκτός όμως από την ιστορία υπάρχουν κι άλλοι μάρτυρες, που μιλούν για το πέρασμα και τα επιτεύγματα ανθρώπων και λαών πάνω στη γη.

Τέτοια είναι τα μνημεία που στέκουν, τραυματισμένα και τσακισμένα, από ντόπιους και εκδρομείς που μισούσαν τον ελληνικό πολιτισμό και βάλθηκαν να τον αφανίσουν. Στον τόπο μας τέτοιο μνημείο είναι τα Κόροντα, νεκρή πολιτεία, που αμίλητη δηλώνει την παρουσία της και περιμένει την αρχαιολογική σκαπάνη να της λύσει τη γλώσσα και να δείξει το μεγαλείο της. Είναι ακόμα και η Κούλια, είναι και τα πηγάδια, που έδιναν ζωή στους ανθρώπους και τους κρατούσαν στον τόπο τους. Πολλές φορές ασχοληθήκαμε μ’ αυτά αλλά φαίνεται πως κρούσαμε κουφών πόρτες. Είναι τα ξωκλήσια, που, βέβαια, δεν έχουν τέχνη να επιδείξουν αλλά θα ‘χουν να πουν στις ερχόμενες γενεές πως εδώ σε τούτο τον τόπο ζούσαν άνθρωποι που πίστευαν στο Θεό και τιμούσαν τους αγίους τους. Πέρα απ’ αυτά υπάρχουν χώροι που ζωντανεύουν και επιβεβαιώνουν  την ιστορία  απ’ τη μια κι απ’ την άλλη την βοηθούν να κρίνει, να αποφανθεί και να συμπληρώσει ανιστόρητα κενά σε χώρες απρόσιτες, που ειχαν κάποιον πολιτισμό να επιδείξουν. Πρόκειται για τα Μουσεία, που δεν λείπουν από καμία πολιτισμένη χώρα. Την πρώτη θέση κατέχουν τα αρχαιολογικά μουσεία, όπου εκτίθενται, κατά κύριο λόγο, ανδριάντες ανδρών επιφανών, που σημάδεψαν την εποχή τους, σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, τύποι ανδρών και γυναικών, στήλες επιγραμματικές, αναθηματικές, χαραγμένες με νόμους και γεγονότα, επιτύμβιες, εργαλεία, νομίσματα, παιδικά παιχνίδια, λυχνίες, κοσμήματα,αγγεία πάσης φύσεως, σκεύη, πανοπλίες, είδη καλλωπισμού. Τα Μουσεία αυτά διαρκώς πλουτίζονται με νέα ευρήματα, που προέρχονται από τις αρχαιολογικές ανασκαφές. Οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν μεγάλα μουσεία αλλά δεν έχουν δικά τους ευρήματα αρχαιολογικά να εκθέσουν, αφού έλαβαν υπόσταση, υποτυπώδη, στους μετά Χριστόν αιώνες. Έτσι τα κύρια εκθέματα τους είναι προϊόντα λεηλασίας από τις αποικίες τους και ελληνικά, κλοπιμαία ή αγορασμένα από αρχαιοκάπηλους. Στην Αγγλία κύρια εκθέματα είναι τα αγάλματα του Παρθενώνα που εσύλησε ο ελεεινός Έλγιν. Στη Γερμανία η Ακρόπολη της Περγάμου και αίθουσες ολόκληρες με ελληνικά αγάλματα, πολλά από τα οποία άρπαξαν την περίοδο της Κατοχής. Στη Γαλλία, στο ονομαστό Μουσείο του Λούβρου πρώτο και κύριο έκθεμα η Αφροδίτη της Μήλου. Εκεί και η Νίκη της Σαμοθράκης. Τώρα τι έννοια έχει ένα κράτος να επιδεικνύει τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς, που ανήκουν σε άλλους λαούς, εισπράττοντας και το σχετικό εισιτήριο,χωρίς ίχνος ντροπής και ευαισθησίας, αυτό είναι κάτι, που μόνο οι "σοφοί” και "πολιτισμένοι” Ευρωπαίοι φίλοι μας το καταλαβαίνουν. Μόνο μην τους ζητήσετε εξηγήσεις. Θα σε κράξουν ανόητο και καθυστερημένο. Σήμερα υπάρχουν μουσεία των νεοτέρων ιστορικών χρόνων για κάθε είδος του επιστητού, αναρίθμητα.

Στη χώρα μας, εκτός από το μεγάλο εθνικό αρχαιολογικό μουσείο, υπάρχουν και πολλά άλλα σε αρχαιολογικούς χώρους, όπως το Μουσείο της Βεργίνας που μιλάει για την ελληνικότητα της Μακεδονίας, μουσεία Τέχνης, επιστημών, Πινακοθήκες μέχρι και θεατρικό και νομισματικό μουσείο. Τελευταία πλήθυναν τα λαογραφικά Μουσεία, που τα απαντάμε σε μικρές και μεγάλες χώρες και σε πάρα πολλά χωριά. Είναι η αγάπη των ξενιτεμένων παιδιών στον τόπο που γεννήθηκαν, που με  τους πολιτιστικούς συλλόγους τους προσφέρουν και προσπαθούν να αναδείξουν τον τόπο τους, πάντοτε με τη συνεργασία του ντόπιου στοιχείου, που άνοιξε τα μουσεία στα χωριά.

Το μουσείο στο χωριό έχει σχέση με την παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα, τον τρόπο ζωής, τις ενασχολήσεις των κατοίκων, τα εργαλεία και τα σύνεργα, όλα αυτά που άλλαξαν κι άλλα αντικαταστάθηκαν απ’ τη σύγχρονη και καλπάζουσα τεχνολογία. Αυτά, που με μια λέξη, τα λέμε λαογραφία.

Έτσι λοιπόν η φουστανέλα, ο ντουλαμάς, η σκούφια, το σελάχι, τα τσαρούχια και οι σκάλτσες μιλούν για την παλιακιά ντυμασά και εμφάνιση. Το μαλλί, το λανάρι, η ρόκα, η ανέμη κι ο αργαλειός μας λένε για τα στρωσίδια του σπιτιού και του κρεβατιού και τα σκεπάσματα αλλά και  για τα πλεχτά, που έντυναν όλη την οικογένεια. Οι σέλλες, τα σαμάρια, τα καπίστρια, τα χαλινάρια, τα πέταλα έχουν να πουν για τα ζώα, πολύτιμους βοηθούς και υπηρέτες του ανθρώπου για τις μεταφορές και τα οργώματα, αλλά και για τους σαμαράδες και τους πεταλωτές. Τα αλέτρια, οι λαιμαργιές, οι ζέβλες, οι βουκέντρες και οι σβάρνες μας πάνε στα οργώματα, στη σπορά και στις ετοιμασίες των χωραφιών για το φύτεμα του καπνού. Στον καπνό μας πάνε και τα σουβλιά, οι γκλίτσες, οι βελώνες και τα καλούπια. Τα δρεπάνια στο θερισμό του σιταριού, ο λούρος στο τίναγμα του βελανιδιού, τα κοπανέλια στο στούμπισμα του καλαμποκιού, τα πριοβόλια, η ίσκα και το στουρνάρι στο άναμμα του τσιγάρου, η βαρέλα στο κουβάλημα του νερού απ’ το πηγάδι, το πατητήρι και το βαρέλι στ’ αμπέλι και στο κρασί και πάει λέγοντας.

Τώρα να απαντήσουμε σ’ εκείνους, που είναι έτοιμοι να ρωτήσουν: είναι χρήσιμα τα μουσεία, είναι απαραίτητα και τι έχουμε να κερδίσουμε απ’ αυτά; Εδώ το θέμα θέλει διαδικασία, δεν παίρνει άμεση απάντηση. Μιλήσαμε στην αρχή για ιστορία που δεν είναι λέξη μονοσήμαντη. Έχουμε ιστορία γενική αλλά και ειδική. Έχουμε ιστορία εθνική, έχουμε και παγκόσμια. Όμως, και κάθε πόλη και κάθε τόπος έχει τη δική του ιστορία.

Δεν έχει ιστορία το Μεσολόγγι; Δεν έχει ιστορία το Σούλι; Ιστορία έχουν και τα χωριά κι ακόμα οικογένειες και άτομα. Η ζωή μια ιστορία είναι κι αυτή για τον καθένα. Όταν κάποιος περάσει τον Αχέροντα, όσο άσημος κι αν είναι, όποιος τον γνώρισε θα χρειασθεί να διηγηθεί σε άλλους ό,τι ξέρει για εκείνον. Είναι κι αυτό μια μικρή ιστορία που ο χρόνος της είναι βραχύς . Μοιάζει σαν έμφυτη η περιέργεια να γνωρίζει την ιστορία του ο καθένας και το γενεαλογικό του δέντρο από που κρατάει η σκούφια του, όπως συνήθως λέμε. Ποιος δεν είναι περήφανος για τον πατέρα και δεν απαριθμεί σε κάθε ευκαιρία τις χάρες του, τις αρετές και την αξιοσύνη του; Αισθάνεται αμήχανος, μειωμένος και παρακατιανός, αν δεν το πράξει. Μάλιστα θα ‘χει και κάποια κειμήλια να επιδείξει ακόμα και απ’ τον παππού και προπάππο που τα φυλάει με θρησκευτική ευλάβεια.

Αρχίζοντας από την καπνοσακούλα, την τραγιάσκα, την καραμπίνα, που την είχε σαν την γυναίκα στο πλάι του και κουβαλούσε λαγούς και πουλιά, νόστιμο μεζέ για όλα τα στόματα, τσαρούχια και φουστανέλες, μετάλλια απ’ τους πολέμους για τις ηρωικές πράξεις του, σέλλες που έδειχναν λεβέντικη γενιά μαζί με ρολόι κι ασημένια καδένα, χρυσά και μαλαματένια δαχτυλίδια. Μέχρι επιστολές και καριοφύλια. Αμ για το χωριό του δεν είχε και γι’ αυτό ίδια με μεγαλύτερα ενδιαφέροντα; Ή μήπως κάποιοι φρόντισαν γι’ αυτά και οι χωριανοί τα βρήκαν έτοιμα

Αυτό το συναντάμε μόνο στα παραμύθια. Ό,τι υπάρχει, έγινε με πάλη ασίγαστη και ποτάμια με ιδρώτα. Χρειάστηκαν σπίτια, χρειάστηκαν χωράφια, σύνεργα και εργαλεία, χρειάστηκαν πηγάδια να βρουν νερό στον ξερότοπο που βρέθηκαν, απαραίτητο για να ζήσουν και αυτοί και τα ζώα τους. Κάποιοι βρέθηκαν, τα κατέγραψαν και τα ιστόρησαν. Άλλο όμως να διαβάζεις κι άλλο να τα βλέπεις ζωντανά, να ανασταίνουν και την εποχή τους. Αυτό το κενό ήρθαν να καλύψουν τα μουσεία. Φιλοξενούν την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου, που τον συνθέτουν οι γιορτές, τα πανηγύρια, οι γάμοι, τα βαφτίσια, όπως τα ορίζουν οι συνήθειες του τόπου, που τα φέρνει και τα συντηρεί η παράδοση. Σαν πουλιά διαβατάρικα περνάμε απ’ την γη. Να μην αφήσουμε κάτι να μιλάει για τον τόπο, τους χθεσινούς ανθρώπους για τις ανησυχίες και τα ενδιαφέροντά τους και τον τρόπο ζωής τους στις μελλούμενες γενεές, που θα γίνουν κριτές μας, να πειστούν ότι δεν μας βαρύνουν ενοχές; Θα αφήσουμε να τους κυριέψει η απογοήτευση και η αγανάκτηση και να πουν: Οι πρόγονοι μας ζούσαν μόνο για να τρων κι ούτε ζήλεια δεν ένιωθαν κι άφησαν μια χούφτα Αγραμπελιώτες να τους φορέσουν τα γυαλιά. Κρίμα και ντροπή τους μαζί.

Πριν από τρία θαρρώ χρόνια στο χωριό ήρθε κι ανταμώσαμε στην Πλατεία, μαζί με το Προεδρείο του Συλλόγου, ο Γιώργος Σώλος του Βασίλη. Μας μίλησε για την αδυναμία του να είναι συλλέκτης σπάνιων ειδών και για την παρότρυνση των παιδιών του, που έμαθαν για το Μουσείο Αγράμπελου και ζήλεψαν, να τα παραχωρήσει στο Σύλλογο για να ανοίξει Μουσείο αξιώσεων. Θα περίμενε κανείς όλο το χωριό να κινητοποιηθεί και το Μουσείο να στηθεί στο άψε-σβήσε. Αμ δε! Αδιαφορία από παντού, για να μην πω και εχθρότητα που δεν έλειπε κι αυτή, κάπως συγκαλυμμένη; Στόχος για το Μουσείο ο Στρατώνας του χωριού, που δεν ξέρω με ποιον τρόπο βρίσκεται στην εκκλησία. Πήγε λοιπόν ο Σύλλογος στον Παπά, που σαν ποιμένας των πιστών και κεφαλή του χωριού, που εξυπακούεται πως έχει έγνοια για την πρόοδο και την προκοπή του χωριού και είναι μπροστάρης σε κάθε ενέργεια, πράξη και έργο που συμβάλλει σ’ αυτά κι ακόμα