 
Σε τούτη τη γωνιά της Δυτικής Ρούμελης, που λούζεται από τα καταγάλανα νερά του Ιονίου και σαν βιγλάτορες δεσπόζουν τα Ακαρνανικά όρη συναντά κανείς διάσπαρτα ερείπια αρχαίων Κάστρων που μαρτυρούν την ύπαρξη αρχαίου πολιτισμού.Αυτά τα συμπληρώνουν θρύλοι και παραδόσεις. Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στο θέατρο του Τρίκαρδου, στο Κάστρο του Αστακού, του Αετού και το θέατρο του Αγ. Παντελεήμονα κατέχει το Κάστρο των Κορόντων. Τα Κόροντα είναι η αρχαία πόλη της Ακαρνανίας. Τα ερείπια από τα ισχυρά τείχη που σώζονται και τα πολύτιμα αντικείμενα που βρέθηκαν ήταν η αφορμή για να πλάσουν οι κάτοικοι τους ωραιότερους μύθους γύρω από το Κάστρο. Λένε ότι στην Ακρόπολη των Κορόντων είναι τρεις πέτρες, που η μια έχει μέσα κουνούπια με σιδερένιες μύτρες, άλλη φίδια με σιδερένιες γλώσσες και η άλλη χρυσές λίρες. Ακόμα ότι μια τρύπα οδηγεί σε δώδεκα δωμάτια που για να πας στο δωδέκατο, πρέπει να πηδήσεις ένα αυλάκι περίπου 4μ. βάθος και 3.5μ. πλατύ. Αυτό το φυλάει ένας δράκοντας. Μέσα στο δωδέκατο είναι μια χρυσή γουρούνα με 4 χρυσά γουρουνόπουλα. Η ονομασία της πόλης είναι προελληνική (πελασγική) πράγμα που συνάγεται από το πρόσφυμα -ντ ή -νθ, όπως Κόρινθος, Ζάκυνθος κλπ. Κατά τον Σοφ. Δημητρακόπουλο σημαίνει λόφος, κορυφή, που υψώνεται στη μέση της πεδιάδας, χωρίς να αποκλείεται ότι στο απώτερο παρελθόν στον τόπο αυτό να λατρεύονταν ο προελληνικός και πρωτόγερος Δίκερως Θεός. Την αρχαιότητα του πολισματος ενισχύουν τα όστρακα Μεσοελληνικής Εποχής (1900-1580 π.Χ.) που βρέθηκαν στις ανασκαφές που έκανε το 1956 ο Ζαφειρόπουλος καθώς επίσης και τα λείψανα δύο μικρών θολωτών τάφων που ανήκουν στην Υστεροελλαδική εποχή ΙΙΙ (1425-1100) και ανασκαφών από το Γ. Σωτηριάδη το 1908. Άρα η πόλη ανάγεται το 1800 π.Χ. Γραπτή μαρτυρία έχουμε για πρώτη φορά τον 6ο αι. π.Χ. από τον Θουκυδίδη. Ο ιστορικός αναφερόμενος στο γ’ έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου (429 π.Χ.) περιγράφει την κατάληψη των Κορόντων από τον Αθηναίο ναύαρχο Φορμίωνα. Παραθέτω το απόσπασμα σε μετάφραση: "Τον ίδιο χειμώνα, αφού διαλύθηκε το ναυτικό των Πελοποννησίων, οι Αθηναίοι που βρίσκονταν στη Ναύπακτο, με αρχηγό τον Φορμίωνα έπλευσαν μέχρι τον Αστακό, όπου αποβιβάστηκαν και έκαναν εκστρατεία στα Μεσόγεια της Ακαρνανίας με τετρακόσιους οπλίτες Αθηναίους απ’ αυτούς που βρίσκονταν στα πλοία και με τετρακόσιους Μεσσήνιους. Εκεί εκδίωξαν από τη Στράτο και τα Κόροντα και μερικές άλλες πόλεις, όσους φαίνονταν ότι δεν ήταν σταθεροί φίλοι τους. Επανέφεραν στα Κόροντα το γιο του Θεολύτου Κύνητα και επέστρεψαν στα πλοία τους». Στα τέλη του Δ’ π.Χ. αιώνα η πόλη ήταν αυτόνομη, πράγμα που συνάγεται από αργυρά νομίσματα, τα οποία βρέθηκαν, τύπου Κορινθιακών στατήρων και τα οποία κόπηκαν στο νομισματοκοπείο του Θυρρείου. Εκτός από αυτά η πόλη είχε χάλκινα νομίσματα Αθηναϊκού τύπου, μεταξύ δε των ετών 350-250 νομίσματα της πόλης έφεραν παράσταση Μακεδονικής ασπίδας και το γράμμα Κ. Σύμφωνα με προφορική μαρτυρία η πόλη κυριεύτηκε από το βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαο το 389 π.Χ. Ακόμα σύμφωνα με τοπική παράδοση ο Φίλιππος ο Ακαρνάν, προσωπικός γιατρός του Μ. Αλεξάνδρου ήταν από τα Κόροντα. Πιθανολογείται, χωρίς να αναφέρεται σε πηγές ότι η πόλη πήρε μέρος στο Β’ Συμμαχικό Πόλεμο, κατά των Αχαιών. Τέλος υποτάχτηκε στους Ρωμαίους, όπως και οι άλλες Ελληνικές πόλεις. Εκτός όμως από τους θρύλους, στις παραδόσεις και τις ελάχιστες ιστορικές μαρτυρίες αδιάψευστοι μάρτυρες ότι η πόλη ήκμασε είναι τα ερείπιά της και τα άφθονα ευρήματα που κατά καιρούς ανακαλύφθηκαν στην περιοχή. Για την ασφάλεια από επιδρομές οι κάτοικοι περιέβαλαν την πόλη με ισχυρά διπλά τείχη σε μερικά σημεία των οποίων διακρίνονται πολεμικοί πύργοι καθώς και 3 πύλες. Η Μεγάλη Πύλη βρίσκεται στο βόρειοανατολικό σημείο και από αυτήν άρχιζε μεγάλος κεντρικός δρόμος με γωνιώδεις στροφές. Από τις δύο μεριές σώζονται ερείπια οικοδομημάτων καθώς επίσης και τάφοι διακεκριμένων προσώπων. Πολλοί τάφοι με επιτύμβιες στήλες – ίσως πτωχών πολιτών- βρίσκονται έξω από την πόλη και κυρίως στο ανατολικό και βορειοανατολικό μέρος. Στην κορυφή και το Κέντρο περίπου του υψώματος διακρίνονται τα θεμέλια ναού που ήταν περίπτερος, δηλαδή είχε κίονες γύρω-γύρω και ήταν δωρικού ρυθμού. Οι κίονες ή καταστράφηκαν εξαιτίας του χρόνου ή μεταφέρθηκαν μεταγενέστερα σε άλλα σημεία της περιοχής όπου χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό. Η στέγη έφερε κεράμωση, οι δε ογκόλιθοι των γωνιών συνδέονταν με συνδέσμους από μόλυβδο σε σχήμα Π. Κατά τον Σοφοκλή Δημητρακόπουλο ο ναός μπορεί να τοποθετηθεί στα τέλη του Δ’ ή στις αρχές του Γ’ π.Χ. αι. Στο σηκό σώζονται οι βάσεις λατρευτικού αγάλματος άγνωστης θεότητας, η δε ντόπια παράδοση θέλει το ναό της Αθηνάς ή της Ήρας ή της Άρτεμης. Στα βόρεια του ναού ανακαλύφθηκαν θεμέλια μεγάλου οικοδομήματος, που δεν αποκλείεται να πρόκειται για βουλευτήριο ή για οικοδόμημα κάποιας άλλης δημόσιας χρήσης. Στα ανατολικά του μεγάλου κτιρίου υπάρχει δεξαμενή που έχει στη δυτική πλευρά λαξευμένη σκάλα που χρησιμεύει για το κατέβασμα στον πυθμένα και την υδρορροή. Όπως αναφέραμε παραπάνω πρώτος έκανε ανασκαφές μικρής έκτασης όμως το 1908 ο Γ. Σωτηριάδης, ο οποίος ανέσκαψε μόνο δύο λείψανα μικρών Μυκηναϊκών θολωτών τάφων, στους οποίους βρηκε ελάχιστα τεμάχια Μυκηναϊκών αγγείων, χάνδρες και μερικά χάλκινα μαχαιρίδια μικρής αξίας καθώς πιο μπροστά φρόντισαν οι αρχαιοκάπηλοι να συλλήσουν τους τάφους. Το έργο των αρχαιοκαπήλων συνεχίστηκε με αποκορύφωμα την περίοδο 1923-1930, οι οποίοι εντόπισαν τους πλούσιους τάφους, τους άνοιξαν, αφαίρεσαν διάφορα αγγεία μελανόμορφα και ερυθρόμορφα, χρυσές προσωπίδες, στεφάνια από χρυσά φύλλα δάφνης, χρυσά εγχειρίδια κλπ. Το σπουδαιότερο εύρημα υπήρξε μια χρυσή γουρούνα με εννιά χρυσά γουρουνόπουλα. Αυτά βρέθηκαν σε τάφο 40 περίπου μέτρα ανατολικά της μεγάλης πύλης. Πουλήθηκαν στο εξωτερικό και σήμερα κοσμούν διάφορα μουσεία, ιδιαίτερα της Γερμανίας. Νεότερες έρευνες έγιναν τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1956 με δαπάνες της Κοινότητας Χρυσοβίτσας με τη διεύθυνση του τότε εφόρου Στ’ Περιφέρειας Αρχαιοτήτων Πατρών κ. Ν. Ζαφειρόπουλου που είχε βοηθό του, τον αείμνηστο δάσκαλο, έκτακτο επιμελητή αρχαιοτήτων και περιοχής Γερ. Παπατρέχα, στον οποίο και οφείλουμε πολλές πληροφορίες σχετικά με τα πορίσματα των ανασκαφών αυτών. Γράφει ο Γ. Παπατρέχας σ. 46-47. Στα 1956 έγινε μια μικρή ανασκαφική εργασία από τον τότε έφορο αρχαιοτήτων Ν. Ζαφειρόπουλο με βοηθό τον υποφαινόμενο, με δαπάνη της Κοινότητας Χρυσοβίτσας. Αποκαλύφτηκε ο ναός, πολύ ενδιαφέρον κτίσμα του Δ’ π.Χ. αι. η αγορά με πολλά ενδιαφέροντα κτίσματα και μια θαυμάσια δεξαμενή. Ο ναός αφιερωμένος σε γυναικεία θεότητα ήταν δωρικού ρυθμού και περίπτερος δηλαδή είχε κολώνες και από τις τέσσερις πλευρές. Διακρίνονται καθαρά ο πρόναος, ο σηκός κι ο οπισθόδομος όπου φυλάσσονταν το ξόανο της θεότητας. Δύο – τρεις κεφαλές από ειδώλια που βρέθηκαν ήταν γυναικεία και γι’ αυτό συμπεραίνουμε ότι ήταν αφιερωμένος σε γυναικεία θεότητα. Στη θέση του πρέπει να υπήρχε αρχαιότερα ξυλόστεγος ναός γιατί μια κεφαλή ήταν αρχαϊκή. Ο Γερ. Η. Παπατρέχας σε άλλο δημοσίευμα του αναφέρει ότι ο ναός περιορίζονταν στο πρόναο και τον σηκό κι ότι δεν υπήρχε οπισθόδομος όπως εκ παραδρομής έγραφε στη παραπάνω μελέτη του. Ακόμη ,μας δίνει χρήσιμα και ενδιαφέροντα στοιχεία γύρω από την εμπορική και οικονομική κατάσταση της πόλης Κόροντα. Σημειώνει: «...Τρεις πολύ .εύφορες κοιλάδες δηλ. προς τα βόρεια ο Αβδελλιάρης, Παλιάμπελα κλπ. ανατολικά και ΒΑ τα «λιβάδια» του Προδρόμου και η μεγαλύτερη και πιο εύφορη προς τα νότια, από Σορόκι μέχρι τις παρυφές του Λεσινιού, εξασφάλιζαν τις προϋποθέσεις για πλούσιους αμπελώνες και πολλά σιτηρά, αρκετά να διαθρέψουν πληθυσμό 4 - 5 χιλ. κατοίκους. Αν λογαριάσουμε -και τον απέραντο βελανιδιώνα, αυτό το «ακαρνανικό μάνα», που εξασφάλιζε τροφή σε μεγάλη κτηνοτροφία, εύκολα συμπεραίνουμε ότι τα Κόροντα ήταν ένα πλούσιο γεωργοκτηνοτροφικό πόλισμα. Ακόμα τα πλούσια κοιτάσματα από λευκή, καλής ποιότητας άργιλο εξασφάλιζαν την πρώτη ύλη και αναπτύχθηκε σημαντική κεραμουργία, όπως μαρρτυρούν αρκετά απομεινάρια από Κεραμευτικούς κλιβάνους, που βρέθηκαν κατά καιρούς. Η αγγειοπλαστική φαίνεται, περιορίστηκε σε αγγεία καθημερινής χρήσης, γανωμένα ή αγάνωτα και όχι καλλιτεχνικών αξιώσεων».
|
